Probleemanalyse schrijven voor je scriptie

Wanneer schrijf je een probleemanalyse?

Je schrijft de probleemanalyse zowel bij een hbo-scriptie als bij een wo-scriptie. Alleen verschilt de insteek hiervan; bij een hbo-opleiding ga je aan de slag met een praktijkvraag, terwijl je bij een universitaire opleiding meestal een theoretisch vraagstuk gaat onderzoeken. In beide gevallen zorgt de probleemanalyse voor de afbakening van het onderzoek. Bij een hbo-scriptie analyseer je het probleem en bekijk je mogelijke oorzaken. Bij een wo-scriptie daarentegen kijk je naar wat er al beschreven is over een bepaald onderwerp en welke insteek (de zogenaamde ‘gap’) nog niet onderzocht is.

Waarom is de probleemanalyse zo’n belangrijk onderdeel van je scriptie?

De probleemanalyse (ook wel probleemoriëntatie of probleemverkenning genoemd) vormt het fundament van jouw scriptie. Je geeft de lezer achtergrondinformatie over het probleem dat je gaat onderzoeken.

Bij een probleemanalyse in je scriptie signaleer je het probleem waardoor je opdrachtgever niet in staat is zijn doelen te realiseren. Je kijkt naar mogelijke oorzaken voor het probleem, bijvoorbeeld toenemende concurrentie en een verandering in de wetgeving die ervoor zorgt dat de dienst van je opdrachtgever minder relevant is voor de doelgroep. Het probleem is vervolgens dat er minder vraag is naar deze dienst, met als gevolg een dalend marktaandeel. Je analyseert het probleem vanuit verschillende invalshoeken. Hierbij is het belangrijk om hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden en de juiste verbanden te leggen tussen de verschillende oorzaken in relatie tot het probleem. In deze fase vermijd je mogelijke oplossingen.

Met een goede probleemanalyse verkrijg je een duidelijk afgebakende probleemstelling en doelstelling. Dit vormt op zijn beurt de basis voor je onderzoeksvragen of ontwerpvraag. Het is daarom verstandig om voldoende tijd te besteden aan een grondige probleemanalyse. Hiermee voorkom je dat je later verdwaalt doordat je een te breed kader onderzoekt.

Waar zet je de probleemanalyse in je scriptie neer?

Waar je de probleemanalyse plaatst, kan verschillen per opleiding. Bij sommige opleidingen beschrijf je de probleemanalyse in de inleiding. Bij andere opleidingen vormt het een apart hoofdstuk en wordt het soms ook probleemoriëntatie, probleemverkenning of contextanalyse genoemd. Controleer daarom altijd goed waar je de probleemanalyse moet beschrijven. Je kunt dit controleren bij je scriptiebegeleider vanuit je opleiding. Het staat vaak ook beschreven in de afstudeersyllabus of -handleiding.

Hoe schrijf je een goede probleemanalyse?

Voordat je de probleemanalyse gaat beschrijven, doorloop je de volgende stappen:

• Kies jouw onderwerp.
• Beschrijf de aanleiding.
• Bekijk welke literatuur relevant is voor jouw onderwerp.
• Beschrijf de relevantie.

Daarna volgt de probleemanalyse, waarbij je eindigt met jouw hoofd- en deelvragen en jouw doelstelling.

Hieronder beschrijven we kort alle stappen.

Stap 1: Kies je onderwerp

Iedere scriptie en elk onderzoek begint met het kiezen van een onderwerp. Soms krijg je het onderwerp al van je opdrachtgever mee. In bepaalde gevallen wordt het onderwerp bepaald vanuit je opleiding. Dit gebeurt vaak bij het schrijven van een scriptie aan de universiteit, en vaak zijn de datasets dan al beschikbaar. En soms mag je helemaal zelf beslissen welk onderwerp je kiest. Vaak is het onderwerp dan nog erg breed en niet afgebakend. Dat afbakenen en inkaderen zul je in de volgende stappen doen.

Stap 2: Beschrijf de aanleiding

Bij de aanleiding geef je antwoord op de vraag ‘waarom’. Waarom maak je de keuze voor dit onderwerp? Een actueel nieuwsbericht kan bijvoorbeeld de aanleiding vormen waarom je kiest voor een specifiek onderwerp. Door middel van de aanleiding bepaal je het onderwerp verder. Vervolgens ga je naar de literatuur om het nog verder af te kaderen.

Stap 3: Bekijk welke literatuur relevant is voor je onderwerp

Daarna ga je literatuur bekijken over jouw onderwerp. Je leest boeken en artikelen en kijkt wat er op dit moment al bekend is over jouw onderwerp. Als je een masterscriptie schrijft, onderzoek je vaak via de literatuur wat er nog niet beschreven is; je gaat op zoek naar de hiaten. Zo bepaal je de grenzen van jouw onderwerp. Als je een hbo-scriptie schrijft, ga je onderzoeken welke modellen en literatuur je kunt gebruiken voor jouw onderzoek. Vaak volgt de literatuurstudie en het opstellen van het theoretisch kader na de probleemanalyse.

Stap 4: Beschrijf de relevantie

Of je nu een hbo-scriptie schrijft of een masterscriptie, het onderbouwen van de relevantie is altijd een vast onderdeel van je probleemanalyse. Je beschrijft de maatschappelijke of praktische relevantie en de wetenschappelijke relevantie. De maatschappelijke of praktische relevantie komt voort uit je aanleiding, de wetenschappelijke relevantie uit je literatuuronderzoek. Je onderzoek is maatschappelijk relevant als je een bijdrage levert aan je studie en praktisch relevant als het een toegevoegde waarde biedt voor je opdrachtgever. Als je nieuwe kennis toevoegt aan je vakgebied door een hiaat in de literatuur te onderzoeken, noemen we dit de wetenschappelijke relevantie.

Wat zet je vervolgens in je probleemanalyse van je scriptie?

Je probleemanalyse bestaat uit de volgende onderdelen:

• Achtergrondinformatie
• Aanleiding en context
• Afbakening van je vraagstuk
• Relevantie
• Probleemstelling en doelstelling

Als je een hbo-scriptie schrijft voor een opdrachtgever, is het belangrijk om achtergrondinformatie te geven over de organisatie waar je afstudeert. Vervolgens kun je specifiek ingaan op je onderwerp en de aanleiding ervan. Daarna beschrijf je de context en start je met de probleemanalyse. Hierbij onderzoek je wat mogelijke oorzaken zijn van het probleem en breng je deze in kaart. Om een probleem goed in kaart te brengen, voer je vaak verkennende gesprekken met je opdrachtgever en andere medewerkers binnen de organisatie, die je meer achtergrondinformatie kunnen geven. Ook is het raadzaam om bestaande onderzoeken en interne gegevens op te vragen die relevant zijn voor je onderwerp en die je kunt gebruiken in je analyse.

Welke modellen kun je gebruiken bij je probleemanalyse?

Je hebt niet per se modellen nodig voor je probleemanalyse. Sommige modellen zijn echter wel handig om te gebruiken wanneer je informatie vraagt aan je opdrachtgever. Hieronder beschrijven we de modellen die je kunt gebruiken om onderliggende informatie te verkrijgen en zo je onderwerp en aanleiding verder af te bakenen.

• De 5wh2-methode
• Het visgraatdiagram van Ishikawa
• Het 6W-model van Ferrel
• ABCD-analyse
• 7S-model van McKinsey

Let op: het maakt niet uit welk model je kiest, vraag echter altijd goed door om echt tot de kern te komen van mogelijke oorzaken die het probleem veroorzaken. Als een opdrachtgever aangeeft dat zijn product niet verkoopt, kan een oorzaak zijn dat het product niet aansluit bij de behoeften van de eindgebruiker. Dit is echter nog te algemeen, want waarom sluit het product dan niet aan? De kern kan liggen in het feit dat je opdrachtgever niet goed weet wat de behoeften zijn van de doelgroep, of dat het product verouderd is en er inmiddels betere alternatieven zijn.

De 5wh2-methode

Met de 5W2H-methode kun je de oorzaken achter het probleem achterhalen. De methode bestaat uit vijf vragen die beginnen met de letter W, en twee met de letter H. De vragen zijn: Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom, Hoe en Hoeveel.

Het visgraatdiagram van Ishikawa

Het Ishikawa-diagram helpt bij het analyseren en oplossen van problemen. Het model wordt vaak gebruikt bij verbetertrajecten binnen organisaties. In uitgewerkte vorm ziet het diagram eruit als het skelet van een vis, daarom wordt het model ook wel een visgraatdiagram of fishbone diagram genoemd. In één oogopslag worden mogelijke oorzaken en oplossingen zichtbaar. Daarmee is het Ishikawa-diagram een praktisch toepasbaar hulpmiddel dat je kunt gebruiken bij de probleemanalyse in je scriptie.

Het 6W model van Ferrel

Het 6W-model van Ferrel wordt vaak gebruikt om het probleem te bekijken vanuit het perspectief van de potentiële afnemer (klant). Door jezelf in de afnemer te verplaatsen, bekijk je het probleem vanuit een ander perspectief.

ABCD-analyse

Met de ABCD-analyse krijg je inzicht in de externe omgeving van de organisatie waar je afstudeert of je onderzoek doet. Deze externe omgeving wordt ook wel de meso-omgeving genoemd. De analyse bestaat uit de volgende onderdelen:

• Afnemersanalyse: door middel hiervan breng je de (potentiële) afnemers van het bedrijf in kaart.
• Bedrijfstakanalyse: hiermee maak je de bedrijfstak of branche waarin de organisatie actief is inzichtelijk.
• Concurrentenanalyse: hiermee maak je het gedrag van concurrenten inzichtelijk.
• Distributieanalyse: hiermee beschrijf je de manier waarop de organisatie producten of diensten naar de klant distribueert.

7S-model van McKinsey

Het 7S-model van McKinsey kan gebruikt worden om de interne organisatie te analyseren. Het model maakt onderscheid tussen harde en zachte elementen:

• Strategie
• Structuur
• Systemen
• Gedeelde waarden (shared values)
• Vaardigheden (skills)
• Stijl
• Personeel (staff)

Als alle zeven elementen in balans zijn, heb je een goed geoliede organisatie. Meestal is dat echter niet het geval en zijn er directe zwaktes te herkennen die ervoor zorgen dat de organisatie haar doelen niet kan behalen. Met behulp van het 7S-model kun je de sterke punten en zwakke punten achterhalen, evenals de oorzaken van het probleem.

Is een probleemstelling hetzelfde als een probleemanalyse?

Je hebt een gedegen probleemanalyse nodig om tot een probleemstelling te komen. Het is zeker niet hetzelfde. Je probleemstelling geeft beknopt weer wat het probleem is en in hoeverre dit probleem relevant is voor je studie en opdrachtgever. Met een goede probleemstelling plaats je het probleem binnen de juiste context en beperk je het onderzoek tot een afgebakend gebied. Ook toont het de relevantie van je onderzoek aan en geeft het richting aan het doel van je onderzoek. Je probleemstelling geeft immers aan welke kennis mist binnen de organisatie om het probleem op te lossen. In je probleemstelling beschrijf je ook welke kennis je onderzoek gaat opleveren, kennis die nu ontbreekt bij de organisatie waar je afstudeert. Kortom, de probleemstelling is eigenlijk de samenvatting of conclusie van je probleemanalyse.

Vind je het opstellen van je probleemanalyse lastig?

Je begeleider vanuit je opleiding mag jou in principe geen advies geven; deze kijkt mee in het proces. En je opdrachtgever geeft soms te weinig informatie om het onderliggende probleem te begrijpen. Het kan handig zijn om even te sparren met een expert uit jouw vakgebied om tot een concreet en afgebakend onderwerp te komen. Te vaak kloppen studenten bij ons aan die al ver gevorderd zijn met hun onderzoek en conceptscriptie, om vervolgens te horen te krijgen dat de scriptie niet voldoende is en aangepast moet worden. Dat is zonde, omdat het repareren achteraf meestal veel meer tijd kost. Een goede probleemanalyse zorgt namelijk voor een duidelijke probleemstelling en de juiste onderzoeksvragen. Als je dit al goed opschrijft in je onderzoeksvoorstel of plan van aanpak, voorkom je dat je vast komt te zitten. En vaak is een paar uur hulp al voldoende om je op weg te helpen.

Direct hulp inschakelen? Vraag dan hieronder direct je gratis adviesgesprek aan!