19 februari 2021

Hoe kom je tot goede enquêtevragen?

Als je kwantitatief onderzoek doet voor je scriptie is de kans groot dat je een enquête gaat opstellen. De resultaten van je enquête moeten jou voldoende inzicht geven zodat je de hoofd- en deelvragen van je onderzoek kunt beantwoorden. Het stellen van de juiste vragen is daarom essentieel. Profiteer van onze tips voor het opstellen van de juiste enquêtevragen.

Baseer je enquête altijd op de theorie

Je enquête moet altijd gefundeerd zijn, wat betekent dat deze altijd een relatie moet hebben met je literatuur. Uit de literatuur haal je de theoretische begrippen en die moet je vervolgens omzetten naar meetbare termen voor je onderzoek. Dit noemen we operationaliseren. Hiervoor gebruik je een operationeel schema als hulpmiddel. Uiteraard moet je in je onderzoeksmethode uitleggen hoe je vervolgens je onderzoek gaat doen en dat je een enquête gebruikt als meetinstrument.

Gebruik heldere taal en vermijd afkortingen en vaktermen

Als je een enquête opstelt is het belangrijk afkortingen en vaktermen te vermijden. Je respondent moet begrijpen wat je precies van hem/haar verwacht. Stel dat je een enquête doet voor een online marketingplan en je vraagt of de respondent de CTA helder vindt. Dan is de kans groot dat de respondent dit niet snapt. In dit geval kun je de term uitleggen (Call to Action) maar ook dat blijft vaag. Je kunt dan beter een plaatje laten zien en vragen of de respondent de bedoeling snapt van deze uiting door deze een aantal antwoordopties geven.

Zorg voor een heldere formulering van je vragen

Het is belangrijk om je vragen goed en helder te formuleren, vragen waar je over moet nadenken zorgen ervoor dat de respondent je niet snapt en vervolgens het verkeerde antwoord geeft. Dit beïnvloedt direct de betrouwbaarheid van je resultaten.

Houd daarom hier rekening mee:

  • Gebruik nooit te globale of te algemene termen. Stel dat je de vraag stelt hoe vaak je reist, dan denkt de ene respondent wellicht aan zakelijk reizen (woon-werk verkeer) en iemand anders wellicht aan reizen naar of tijdens de vakantie. Wees dus zo concreet mogelijk, dat komt je resultaten ten goede.
  • Meervoudige vragen moet je ook voorkomen. Hierbij stel je twee vragen in één vraag en dat is voor respondenten verwarrend. Stel dat je vraagt ‘Vind je de nieuwste iPhone van Apple aantrekkelijk en zou je deze aanschaffen?’. Je kunt de nieuwste iPhone wel mooi vinden, maar je wilt deze wellicht niet kopen. In dit geval is het onduidelijk wat ik als respondent moet aanvinken.
  • Voorkom dubbele ontkenningen omdat deze zorgen voor fouten bij het invullen van de enquête. Een dubbele ontkenning is het herhalen van een ontkennend woord in een zin. Er staan dus twee ontkenningen in. Zinnen met een dubbele ontkenning zijn lastig te lezen, dus vermijd dubbele ontkenningen in geschreven taal.

Gebruik zo min mogelijk open vragen

Met een enquête wil je zaken toetsen; je wilt weten hoeveel procent van je respondenten iets vindt. Je wilt dus groepen kunnen vergelijken. Met open vragen is dat niet mogelijk, de kans dat al je respondenten exact hetzelfde open antwoord geven is nihil. Ook weet je niet of het antwoord dat je krijgt wel volledig is en in welke context de respondent antwoord geeft op de vragen. Je kunt hier bij een persoonlijk interview op doorvragen, maar bij een enquête niet. Open vragen kunnen daarentegen wel nuttig zijn om een extra toelichting te vragen aan de respondent.

Vermijd sturende vragen en meningen

Bij een enquête mag je de respondent in kwestie niet beïnvloeden. Met sturende vragen doe je dat wel, waardoor je resultaten minder betrouwbaar zijn. Als je je eigen mening in een stelling verwerkt en de respondent heeft hier weinig kennis van, is de kans groot dat deze zal denken “Ja, dat is vast wel zo.” Dat hoeft dan niet persé de mening van je respondent te zijn. Houd daarom de vragen die je stelt zo neutraal mogelijk.

Gebruik waar mogelijk de likertschaal

De likertschaal is een doorgaans schriftelijke methode om moeilijk te kwantificeren gegevens toch te kunnen ondervragen en te kunnen behandelen op intervalmeetniveau. Bij de likertschaal geef je een serie stellingen over een onderwerp, waarbij de respondent zijn mate van instemming kan aangeven. Per item wordt aan de respondent gevraagd in hoeverre hij/zij het eens is met de stelling, bijvoorbeeld ‘helemaal mee eens’ of ‘oneens’. De meest gebruikte antwoordschalen zijn de 5- en 7-punts likertschalen. Bijvoorbeeld als je vraagt “In hoeverre bent u tevreden over…” dan kun je als antwoordopties de respondenten een antwoord laten geven van Zeer tevreden tot Zeer ontevreden waarbij Zeer tevreden staat voor 5 punten en Zeer ontevreden voor 1 punt.

Zorg voor de ideale lengte van je enquête

Bij enquêtes gelden geen standaardregels voor de lengte van je vragenlijst, je moet aan de hand van je resultaten in staat zijn je hoofd- en deelvragen te beantwoorden. Door je enquêtevragen te ontwerpen aan de hand van een operationeel schema, zie je in één oogopslag of je enquête compleet is. Verder geldt dat je zoveel mogelijk respondenten wilt hebben die je vragenlijst invullen. Een te lange enquête kan dan afschrikken. Er zijn verschillende manieren om ervoor te zorgen dat de vragenlijst minder lang lijkt. Als je bijvoorbeeld alle vragen onder elkaar zet dan lijkt je enquête langer, maar door te werken met bijvoorbeeld stellingen met antwoordschalen in een tabel (likertschalen) lijkt je enquête weer korter.

Zorg voor de juiste volgorde van je vragen

De volgorde waarin je de vragen stelt zijn ook belangrijk. Vaak ga je van breed naar smal. Probeer de vragen die bij elkaar horen ook zoveel mogelijk bij elkaar te zetten.

Varieer in antwoordvolgordes

Mensen zijn geneigd om vaker op het eerste of laatste antwoord te klikken. Dit gebeurt zeker bij heel lange enquêtes. Door zoveel mogelijk te variëren in de antwoordvolgordes verminder je dit effect.

Vraag altijd de relevante achtergrondvariabelen uit

Als je een enquête opstelt doe je er goed aan om relevante sociaal-demografische variabelen zoals bijvoorbeeld leeftijd, geslacht en opleidingsniveau uit te vragen. Hierdoor krijg je een goed beeld van de samenstelling van de groep mensen die jouw enquête invult. Zonder deze gegevens kun je geen uitspraken doen over de representativiteit van je steekproef en kun je ook geen vergelijkingen maken.

Enquête klaar? Test deze dan!

Vraag alvast aan een aantal mensen je vragenlijst in te vullen, het liefste mensen uit je onderzoekspopulatie. Dan kun je testen of de vragen helder zijn, of er onduidelijkheden waren bij het invullen van de enquête en of iedereen alle vragen wel kon beantwoorden. Door te testen voorkom je dat respondenten je enquête niet snappen of voortijdig uitvallen omdat ze de vraag niet snappen of door technische fouten in het ontwerp. Op basis van deze inzichten kun je de enquête aanscherpen.

Tip: Gebruik je een online enquête of een digitale enquête? Download dan ook na de test even de testresultaten van je enquêtetool en controleer of de antwoorden er in de gewenste vorm uit komen.

Zorg voor een goede introductie van je enquête

Het is belangrijk dat je jezelf en de reden van je enquête noemt en dat je daar ook mee begint. Geef ook een heldere instructie, zodat de respondent weet wat hij kan verwachten en ook weet wat er met de resultaten gaat gebeuren. Belangrijke aandachtspunten zijn:

  • voor wie de vragenlijst is bedoeld;
  • over welk onderwerp de vragenlijst gaat;
  • waar de resultaten voor worden gebruikt;
  • hoe lang het duurt om de vragenlijst in te vullen;
  • of deelname aan de enquête anoniem is.

Tip: Vergeet niet een kopie van zowel de instructie als de vragenlijst op te nemen in de bijlagen van je scriptie of onderzoeksrapport.

Over Jouw Scriptiecoach

Jouw Scriptiecoach biedt studenten door heel Nederland en Vlaanderen ondersteuning en support bij het schrijven van het onderzoeksvoorstel, plan van aanpak en scriptie. Je kunt bij ons zowel online scriptiebegeleiding als scriptiebegeleiding op locatie kiezen.

We kunnen je helpen bij onderstaande hulpvragen:

  • Scriptiebegeleiding in de breedste zin van het woord. Of je nu gaat beginnen, vastgelopen bent en geen overzicht meer hebt. Samen met jou onderzoeken we hoe we je weer in beweging krijgen;
  • Als je gaat starten met je scriptie en wilt sparren over je onderzoeksrichting;
  • Als je onderzoeksvoorstel, plan van aanpak of scriptie is afgekeurd of als je gaat herkansen;
  • Als je een check wilt op taal, structuur en gebruikte bronnen;
  • Als je hulp wilt bij het uitvoeren of verwerken van de resultaten van je kwantitatieve onderzoek (SPSS en Stata);
  • Als je uitstelt, last hebt van faalangst of bij een diagnose als ADHD, ADD, dyslexie en/of autisme. Hiervoor hebben we gespecialiseerde scriptiebegeleiders in huis.

Onderaan deze pagina kun je direct contact opnemen voor een gratis en vrijblijvend adviesgesprek.

Dit bericht werd geschreven door:

Jittie Brandsma

Jittie Brandsma is een ervaren scriptiebegeleider die HBO- en Universitaire studenten kan helpen bij hun onderzoeksvoorstel, plan van aanpak, het schrijven van een scriptie of bij een herkansing. Zelf is Jittie (cum laude) afgestudeerd als (onderwijs)socioloog aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en gepromoveerd in de onderwijswetenschappen aan de Universiteit Twente. Als universitair en freelance onderzoeker…

Lees verder...