Faalangst bij het studeren

Afstuderen is niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Zeker als je een functiebeperking of leerprobleem hebt. Vandaag de dag ervaren steeds meer studenten druk om te presteren en als je dan faalangst hebt is het schrijven van je scriptie extra lastig. Wij merken in onze aanvragen dan ook dat steeds meer studenten gaan vermijden en uitstellen of dat ze juist veel stress en angst ervaren.

Wat is faalangst?

Faalangst is letterlijk wat het woord zegt, de angst om te falen. Je bent bang dat je niet kunt voldoen aan eisen die je jezelf hebt opgelegd. Je ervaart druk en in sommige gevallen verergerd deze omdat je vooral ook wilt voldoen aan wat anderen van je verwachten. Faalangst kan gepaard gaan met fysieke reacties zoals hartkloppingen, spierspanning, zweten en benauwdheid. Ook mentale reacties als blackouts en veelvuldig piekeren kunnen voorkomen. Faalangst wordt niet gezien als psychische aandoening en symptomen worden ook niet altijd herkend. Terwijl faalangst wel degelijk ervoor kan zorgen dat je minder goed functioneert. In sommige gevallen wordt de druk letterlijk te groot en ontstaan problemen als angststoornissen, burn-out of een depressie.

Komt faalangst vaak voor?

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat faalangst een veel voorkomend probleem is, naast problemen als depressie, somberheid en angst. Het Nederlands Kenniscentrum voor Angst, Dwang Trauma en Depressie gaf in 2019 aan dat een derde van de studenten last heeft van faalangst of een depressie. Uit een onderzoek van het Trimbos (Mentale gezondheid van studenten in het hoger onderwijs ) blijkt dat de helft van de studenten psychische klachten zoals angst en somberheid ervaart. Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) gaf ook al aan dat veel studenten te maken hebben met stress en daardoor een te hoge werkdruk ervaren tijdens hun studie.

Welke soorten faalangst zijn er?

We kennen drie soorten faalangst; cognitieve faalangst, sociale faalangst en motorische faalangst.

• Cognitieve faalangst waarbij je bang bent dat je niet intelligent genoeg bent (je vindt jezelf vaak dom). Dit is vaak funest bij het maken van tentamens en ook bij het schrijven van je scriptie. Het is ook de meest voorkomende vorm van  faalangst. Zenuwen kunnen ervoor zorgen dat je niet goed presteert en daarmee alsnog je tentamen verknald terwijl je alles wel hebt geleerd en bij het schrijven van je scriptie kan faalangst zich o.a. manifesteren in de vorm van concentratieproblemen.
• Sociale faalangst waarbij je in de sociale situatie vooral bezig bent met wat anderen van je vinden. Vaak vertoon je pleasend gedrag om de ander tevreden te houden. Sociale faalangst hangt vaak samen met onzekerheid en een negatief zelfbeeld.
• Motorische faalangst. Dit noemen we prestatieangst waarbij je moeite hebt om bepaalde handelingen uit te voeren. Spieren trekken samen waardoor je lichaam niet functioneert op het moment dat je moet presteren.

Wat zijn de effecten van faalangst?

De effecten van faalangst kunnen groot zijn. Je gaat bijvoorbeeld nieuwe situaties uit de weg. Of je wilt je eigen fout niet inzien en geeft anderen de schuld. Je durft geen feedback of hulp te vragen of je laat jezelf niet zien om te voorkomen dat iemand je kan kwetsen door je het gevoel te geven dat je iets niet kunt of verkeerd doet.

Bij faalangst ontstaat ook vaak gevolgschade. Je hebt hard geleerd voor dat examen of enorm je best gedaan op die moduleopdracht. Vervolgens krijg je een black-out of je opdracht terug met enorm veel feedback en een onvoldoende. Dit kan een bevestiging zijn van je belemmerende gedachten dat je het toch niet kunt. En dan zit je in een negatieve spiraal.

Veel studenten die we begeleiden hebben strategieën ontwikkeld om met hun faalangst om te gaan. Daardoor maskeren ze hun faalangst. Wij zien dan ook regelmatig dat studenten uitstellen of pas tegen de deadline in beweging komen. Of dat studenten zo hard werken en het maar niet goed genoeg vinden wat op papier staat en daarom niet inleveren uit angst voor negatieve feedback. Hulp vragen is vaak lastig. En mensen vertrouwen is vaak ook lastig door alles wat inmiddels gebeurd is.

Wat kun je doen tegen faalangst?

Je kunt faalangst doorbreken door met een coach te kijken naar de strategieën die je nu hanteert en in hoeverre deze nog helpend zijn. Ook is het goed om te kijken hoe je omgaat met belemmerende gedachten zoals dat je jezelf niet goed genoeg vindt. Heb je last van ernstige klachten dan adviseren je om psychologische hulp in te schakelen, zeker omdat je dan ook vaak andere bijkomstige klachten hebt.

Faalangst heeft ook daarnaast te maken met het leren fouten te maken. Wees daarom nooit bang voor feedback want dit is helpend mits je de feedback in je voordeel gebruikt. Onze scriptiecoaches helpen je in het proces door een veilige omgeving te creëren waarbij je fouten kunt (en mag!!) maken, kunt leren en we je met positieve feedback bijsturen.

Waarom is het schrijven van je scriptie lastig als je faalangst hebt?

Het komt vaak voor dat juist bij je scriptie faalangst de kop opsteekt. Het schrijven van je scriptie is een proces dat je grotendeels alleen doorloopt. Je scriptiebegeleider van je opleiding kijkt mee met het resultaat en geeft je feedback en dat doet je afstudeerbegeleider op je stageplek ook. Deze feedback is nodig om je document aan te kunnen scherpen. Als je faalangst hebt vindt je deze feedback misschien juist vervelend. Of je doet enorm je best de feedback te verwerken terwijl je iedere keer meer feedback krijgt. Je voelt druk om te presteren en je gedachten en interpretaties leiden vervolgens tot spanning, waardoor je nog meer andere negatieve gedachten kunt krijgen. Je komt dan in een neerwaartse spiraal terecht. En dan stel je uit of ervaar je enorme stress om juist maar te blijven presteren.

Meestal gaat faalangst samen met een hoge mate van perfectionisme. Als je alles perfect wilt doen stel je jezelf vaak ook onrealistische doelen. En dat kan bij je scriptie leiden tot een writers block, enorme onzekerheid, uitstelgedrag, stress of zelfs burn-out.

Tips om met faalangst om te gaan bij het schrijven van je scriptie

Met onze tips hieronder gaat het schrijven van je scriptie je gemakkelijker af als je faalangst hebt.

Tip 1: Bereid jezelf voor

Eigenlijk begint alles met een goede voorbereiding en dus ook het schrijven van je scriptie. Dit geldt nog sterker als je faalangst hebt. Het helpt om je scriptieonderwerp scherp te hebben en ook een onderwerp te kiezen wat je leuk vindt. Dan ben je immers veel gemotiveerder en gaat het afstuderen je echt makkelijker af.

Maak voor jezelf alvast de scriptiestructuur aan de hand van de inhoudsopgave zodat je weet welke hoofdstukken je gaat opnemen en welke informatie je hiervoor nodig hebt. Een methode om snel tot de kern te komen van je scriptiestructuur is het maken van een mindmap.

Tip 2: Zorg dat je realistische doelen stelt

Wat kun je doen in de beschikbare tijd die je hebt en wat is behapbaar voor jou?

Maak ook een planning voor jezelf. Zet de deadlines in je planning waarbij je per scriptieonderdeel aangeeft wanneer je dat deel afgerond wilt hebben. Hier kan een scriptiecoach je ook bij helpen. Laat je een ander je document nog doorlezen? Plan daar ook ruimte voor in evenals het verwerken van de feedback. Leg alles wat je nodig hebt klaar.

Focus op je proces en niet op het resultaat. Als je voor het resultaat gaat kan dit je verlammen. Ga schrijven, maak fouten en wees je bewust dat fouten maken menselijk is en je hiervan kunt leren.

Stop ook met het vergelijken van jouw prestaties met je collega studenten. Je weet niet welke moeilijkheden zij hebben ervaren tijdens hun scriptieproces. Bovendien geeft dit jou het gevoel dat je enorm moet presteren en zoals ik al eerder schreef, dat helpt je niet. Sterker nog, dit zorgt alleen maar voor onnodige druk, onzekerheid en stress.

Tip 3: Schakel hulpbronnen in

Als je veel literatuur gaat bestuderen is mindmappen een hele fijne techniek om te gebruiken. Mindmappen zijn een ideaal hulpmiddel om informatie snel te verwerken en doordat het visueel vormgegeven is kun je de informatie vaak makkelijker opslaan en onthouden.

Gebruik de pomodoro-methode. Begin met iets eenvoudigs, pak vervolgens iets op wat je lastiger vindt en plan deze momenten in gedurende de dag. De pomodoro-techniek werkt met tijdsblokken: 25 minuten studeren, 5 minuten pauze, 25 minuten studeren en weer 5 minuten pauze. Na elke 3 of 4 blokken neem je een grotere pauze van een kwartier of een half uur. Hiermee houd je overzicht en het helpt je meters te maken.

Vraag hulp! Praat met familie en vrienden. Blijf er niet mee rondlopen want dan kunnen de klachten verergeren of je loopt achter en kunt de achterstand vervolgens moeilijk inlopen Door erover te praten wordt de drempel om hulp te zoeken lager. Als je faalangst hebt informeer dat de afstudeerbegeleider van je opleiding. Veel hogescholen en universiteiten bieden trainingen en extra ondersteuning aan bij faalangst. Verder is het goed om op regelmatige basis met een je afstudeerbegeleider af te spreken als je weet dat je faalangst hebt. Je kunt overigens ook je studentendecaan om hulp vragen. En overleg ook met je huisarts. Zij kunnen je doorverwijzen.

Herken wanneer je in je valkuil dreigt te stappen. Je kent jezelf het allerbeste. Wanneer ga je uitstellen en wat heb je nodig om dan toch door te gaan? Vaak ben je geneigd om in je comfortzone te blijven. Door uit te stellen geef je jezelf meer tijd om na te denken over de angst en wordt de stap om het te gaan doen alleen maar groter.

Biedt jouw opleiding geen extra ondersteuning? Dan doe je er goed aan om toch externe hulp in te schakelen. Een externe scriptiecoach kan je bijvoorbeeld helpen met je planning en de scriptiestructuur, maar vooral ook zorgen voor meer zelfvertrouwen en het bijstellen van je doelen naar realistische doelen die haalbaar zijn. Wil je weten hoe we jou kunnen helpen? Maak snel een afspraak voor een gratis adviesgesprek.

Tip 4: Plan ook voldoende ontspanning

Plan voldoende tijd in voor ontspanning. Ontspanning zorgt voor een andere mindset, alles gaat dan weer stromen. Doe je dat niet dan is de kans groot dat je door stress verlamd raakt en lichamelijke klachten krijgt. Je lichaam staat letterlijk stijf omdat je een enorme spanning opbouwt in je lichaam. Wat weer kan leiden tot hoofdpijn, verkrampte nek en schouders, of maagpijn. Plan daarom iedere dag je pauzemomenten en ga ook leuke dingen doen. Als je graag sport of gaat hardlopen, maak daar dan zeker ruimte voor.