24 juni 2019

Tips bij dyslexie en afstuderen

Steeds meer leerlingen en studenten krijgen de diagnose dyslexie in Nederland. Dyslexie betekent letterlijk ‘niet kunnen lezen’ en wordt ook wel woordblindheid genoemd. Maar of dat ligt aan het niet kunnen lezen of dat het een aangeboren stoornis is, is nog niet geheel duidelijk.

Wat is dyslexie?

Dyslexie is volgens woordenboek Van Dale:

Het onvermogen om letters, woorden en zinnen goed te lezen, als gevolg van de gebrekkige verwerking van de waargenomen informatie (het omkeren van letters in woorden en van woorden in een zin, het geheel in een zin niet overzien, het niet herkennen van een woordbeeld, verkeerde klemtonen leggen, enzovoort).

Kortom, iemand met dyslexie heeft moeite met lezen, spellen en schrijven, terwijl er sprake is van een normale intelligentie. Ook is zeker dat deze functiebeperking zich afspeelt in de hersenen. Zogeheten klankcodes worden daar niet volledig of niet goed verwerkt en daardoor minder goed in het geheugen opgeslagen.

Is dyslexie erfelijk en hoe vaak komt het voor?

Met dyslexie wordt je geboren en dit draag je vervolgens je hele leven mee. Kinderen van ouders met dyslexie hebben een grotere kans om zelf dyslexie te krijgen dan kinderen waarbij de aandoening niet voorkomt in de familie (heb je 1 ouder met dyslexie dan is de kans op erfelijkheid 40% en bij 2 ouders zelfs 80%). Wetenschappers in Nederland denken dat 3 tot 5 procent van de leerlingen dyslectisch zijn. De aandoening wordt vaak vastgesteld nadat kinderen in groep 3 van de basisschool zijn begonnen met lezen.

Op welke leeftijd wordt dyslexie vastgesteld?

Bij kinderen wordt dyslexie doorgaans vastgesteld in groep 3 of 4, wanneer ze dus leren schrijven en lezen. Het is dan vooral zaak om snel te handelen. Hiermee kun je een eventuele achterstand beperken voor het kind (met name in het lezen en schrijven). Vanaf 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het coördineren en financieren van de aanvragen voor psychische zorg van kinderen (dit valt formeel onder de Jeugdwet). Als ouder is het goed om de aanpak voor een diagnostisch onderzoek naar dyslexie met de leerkracht te bespreken. Dit werkt vaak per gemeente verschillend. Hoe dan ook, met een verwijzing kan het diagnostisch onderzoek gestart worden en wordt ook de financiering geregeld.

Wat zijn kenmerken van dyslexie?

Kinderen met dyslexie hebben bijvoorbeeld moeite om het verschil te horen tussen klanken of om klanken in de goede volgorde te zetten. Bij lezen komen de problemen naar voren zodra kinderen hardop gaan lezen. Kinderen hebben bijvoorbeeld een traag leestempo of maken veel fouten doordat ze woorden gaan raden.

Ook bij spellen en schrijven zijn er signalen die op dyslexie kunnen wijzen. Langdurig veel spellingfouten maken is er eentje van. Het kan zijn dat kinderen een bepaald woord op verschillende manieren spellen. Bij schrijven valt het op dat leerlingen vaak woorden onleesbaar met veel doorhalingen woorden op papier zetten. Kinderen die wel leesbaar schrijven, doen dat in een traag tempo.

Wanneer dyslexie wordt geconstateerd, blijken kinderen bij het leren lezen vaak moeite te hebben met de volgende zaken:

  • Het verschil horen tussen klanken als m en n; p, t en k; s, f en g; eu, u en ui;
  • Klanken in de juiste volgorde zetten, zoals bij ‘dorp’ en ‘drop’ of ‘12’ en ‘21’;
  • Om de aandacht te houden bij ‘klankinformatie’ (gesproken woord);
  • Bij het inprenten van reeksen, bijvoorbeeld tafels of spellingsregels;
  • Het kunnen onthouden van vaste woordcombinaties, uitdrukkingen of gezegdes;
  • Met het onthouden van losse gegevens, zoals rijtjes, woordjes en jaartallen.

Veel kinderen zeggen ook dat “lezen saai is” of “Ik lees alleen als het moet”.

Hoe ga je om met dyslexie tijdens je het afstuderen en je studie

Als je gaat studeren en je hebt dyslexie dan kost het je hoogstwaarschijnlijk veel inspanning en concentratie om je alle leerstof eigen te maken. Soms ontdek je zelfs op een latere leeftijd dat je last hebt van dyslexie, omdat je bijvoorbeeld wel redelijk goed bent in taal, maar juist niet in rekenen. Je hebt dan waarschijnlijk wel hoge cijfers behaald bij taalvakken. Ben je wel gediagnosticeerd? Wees jezelf dan gedurende je studie bewust van de tips en tools die ooit hebt meekregen van de behandelaar en probeer ze ook consequent toe te passen.

Zaken om rekening mee te houden als je gaat afstuderen:

  • Wees je in ieder geval ervan bewust dat het afstuderen hoogstwaarschijnlijk bij jou langer zal duren. Dyslexie staat vaak niet op zichzelf, soms heb je ook een andere beperking zoals faalangst of uitstelgedrag, omdat je bang bent voor negatieve feedback en het stempel dat je ‘dom’ bent. Daarnaast kan dyslexie gepaard gaan met een gebrek aan zelfvertrouwen en stress door tijdsdruk. Ook kun concentratieproblemen hebben, omdat je bijvoorbeeld gefrustreerd raakt.
  • Je zult vaak tegen grenzen aanlopen, want je wordt geacht wel veel teksten te bestuderen (o.a. bij je vooronderzoek en je literatuuronderzoek). Herhaling is vaak een belangrijk advies wat wij je mee kunnen geven, lees een alinea meerdere keren door en markeer de belangrijkste zaken meteen als je de alinea hebt doorgelezen.
  • Weet dat je waarschijnlijk taalfouten gaat maken en maak je daar dan ook vooral niet druk over. Zorg dat de structuur van je document goed op orde is, dat is het allerbelangrijkste. Laat je document desnoods doorlezen door iemand in je omgeving of kies voor een check op taal en spelling.
  • Weet dat er verder ook genoeg voorbeelden zijn van studenten met dyslexie die de eindstreep hebben gehaald. Dus ook jou gaat het zeker lukken!

Hoe schrijf je een scriptie als je dyslexie hebt?

Het schrijven van een scriptie kost veel tijd en is nog lastiger wanneer je dyslexie hebt en kan deze leerbeperking ervoor zorgen dat er faalangst en een gebrek aan motivatie ontstaat. Naast de tips die wij geven in onze blog over hoe je met faalangst kunt omgaan hebben wij een aantal handvatten die je kunt gebruiken om het scriptieproces wat makkelijker en overzichtelijker maken.

1. Orden je gedachten met een mindmap

Wij adviseren om te werken met een mindmap. Schrijf eerst de belangrijkste kernwoorden op voordat je gaat schrijven. Door eerst de structuur goed neer te zetten kun je veel gerichter gaan schrijven.

2. Time-management en overzicht bewaren

Werk met een heldere planning met daarin alle deadlines en hak je scriptie op in kleinere stukjes.

3. Orden de belangrijkste informatie

Probeer de belangrijkste informatie te scannen en kijk hoe je uit tabellen, krantenkoppen, schema’s of illustraties snel de belangrijkste informatie kunt halen. Dat helpt je focus aan te brengen en je te richten op de belangrijkste zaken in plaats van dat je heel veel informatie moet doorlezen.

4. Neem je verhaal eerst op (bijvoorbeeld met je telefoon)

Vaak heb je het verhaal wel in je hoofd, maar vindt je het lastig om je verhaal vervolgens op papier te zetten. Wij adviseren om je verhaal dan in te spreken en af te luisteren en dan pas te gaan schrijven.

5. Gebruik de spellingscontrole in je tekstverwerker en vraag om feedback

Zet tijdens het schrijven in Word altijd de spellingcontrole aan, Laat vervolgens minimaal drie personen je scriptie lezen en waar nodig je voorzien van feedback.

6. Kijk of er vanuit jouw opleiding dyslexietraining of extra begeleiding wordt aangeboden

Mogelijk wordt er vanuit jouw opleiding remedial teaching aangeboden. Dit is extra ondersteuning voor jouw specifieke leerprobleem in de vorm van trainingen en workshops, bijles, studiebegeleiding en dergelijke. Of dit voor jou een mogelijkheid is kun je checken bij de verantwoordelijke van je opleiding. Meestal is dit de studentenpsycholoog of -decaan.

7. Schakel een scriptiebegeleider in

Lukt het schijven echt niet, geen nood. Investeer dan in een betrouwbare scriptiebegeleider. Zorg wel dat je de juiste klik hebt met deze persoon. Juist als je dyslexie hebt, al dan niet gecombineerd met faalangst, uitstelgedrag of ADHD/ADD, is het hebben van een vertrouwensband essentieel.

Met een dyslexieverklaring krijg je meer tijd

Op grond van de Wet Gelijke Behandeling kun je meer tijd krijgen om je scriptie te schrijven. Ook als bij jou als kind geen dyslexie is vastgesteld, is het mogelijk om alsnog deze diagnose te krijgen.

Hoe krijg ik een dyslexieverklaring?

Bij hogescholen en universiteiten kun je extra tijd aanvragen bij de verantwoordelijke van jouw opleiding. Deze vragen vaak om zowel een dyslexieverklaring als het onderzoeksrapport. De verklaring moet gebaseerd zijn op een diagnostisch onderzoek en ondertekend zijn door een GZ-psycholoog (BIG-geregistreerd), orthopedagoog (NVO-geregistreerd), klinisch psycholoog (KP), of psycholoog met Kinder- en Jeugdregistratie van het NIP (K&J-NIP geregistreerd). Wanneer je jouw opleidingsinstituut hebt voorzien van de verklaring en het rapport, zullen zij onder andere kijken hoe zij jou kunnen helpen en of de documenten aan de gestelde eisen voldoen.

Hoeveel extra tijd krijg ik met een dyslexieverklaring?

Vanuit de eerdergenoemde wet is bepaald dat je recht hebt op 25% extra tijd en grotere letters bij toetsen. Mocht je meer tijd nodig te hebben, geeft dit dan aan bij de verantwoordelijke van je opleiding.

Hoeveel kost een dyslexieverklaring?

Vóór 2015 werd dyslexiezorg voor kinderen van 7 t/m 12 jaar oud vergoed. Sinds 2015 vergoedt de gemeente deze zorg wanneer er aan bepaalde criteria wordt voldaan. Als student betaal je de kosten voor het intakegesprek, het onderzoek, het verslag en de behandeling dus zelf. Deze zullen variëren, afhankelijk van welke partij het onderzoek en de behandeling uitvoert.

Financiële ondersteuning uit profileringsfonds bij studievertraging

Denk je dat je studievertraging gaat oplopen? Als student met dyslexie kun je ook financiële ondersteuning aanvragen uit het profileringsfonds van jouw hogeschool of universiteit. Om hiervoor in aanmerking te komen dien je wel aan bepaalde eisen te voldoen. De gronden en voorwaarden hiervoor staan in de profileringsregelingen van jouw onderwijsinstelling. Per hogeschool of universiteit kunnen deze regelingen onderling wel van elkaar verschillen. De eisen die vanuit de overheid worden gesteld zijn in elk geval dat je:

  • studiefinanciering ontvangt
  • collegegeld hebt betaald voor je opleiding
  • je studievertraging hebt opgelopen door bijzondere omstandigheden, in dit geval dyslexie. Alle voorwaarden met betrekking tot bijzondere omstandigheden die door de overheid worden gesteld, kun je nalezen in artikel 7.51 Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

Tenslotte is het belangrijk om dit op tijd te melden, om te voorkomen dat je aanvraag wordt afgewezen.

Hoe kunnen we jou helpen bij je scriptie als je dyslexie hebt?

We snappen bij Jouw scriptiecoach dat het schrijven van een onderzoeksvoorstel of scriptie, als je dyslexie hebt, een lastig proces is. Wij weten ook uit ervaring dat het helpt als je iemand hebt die je ondersteunt bij het schrijven. De kennis zit vaak in je hoofd, maar het opschrijven ervan en het formuleren in heldere zinnen wat dit betekent is vaak een lastig proces.

Daarom werken wij graag online of op locatie met je samen. Je deelt je document in Google Docs en hebt via Skype of MS Teams contact met onze begeleider. Dit is ideaal want je kunt nu direct door je document heenlopen en zaken direct online aanpassen. Soms kan het handig zijn om even op locatie te sparren en een planning en plan van aanpak op te stellen met heldere deadlines.

Verder kijken we wat de contactmomenten zijn met je afstudeerbegeleider vanuit je opleiding. Het is immers belangrijk om ervoor te zorgen dat deze wel betrokken blijft bij jouw afstudeerproces. Vaak heeft je opleiding zelf niet de tijd om jou de intensieve begeleiding te geven die jij nodig hebt. Wij weten uit ervaring dat de meeste opleidingen graag wel meekijken naar jouw vorderingen, want ook zij willen uiteindelijk dat je slaagt. Je kunt ons dus zien als een extra steuntje in de rug om toch succesvol af te studeren.

Hoe ziet onze begeleiding bij dyslexie er concreet uit?

Bij Jouw Scriptiecoach krijg je:

  • Een persoonlijke scriptiebegeleider die samen met jou in kleine stapjes werkt en aan de hand van een heldere planning samen met jou alles oppakt.
  • De mogelijkheid om online samen te werken in Google Docs in combinatie met Skype en MS Teams aangevuld met begeleiding op locatie.
  • Gratis een vrijblijvend adviesgesprek met een advies op maat, hierbij kijken we ook naar jouw studiegedrag en patronen zodat we hier onze begeleiding op kunnen aanpassen.
  • Optioneel kun je ook kiezen voor een check op taal, grammatica, interpunctie, en zinsopbouw. Bekijk hiervoor onze pagina scriptie nakijken.

Plan direct een gratis adviesgesprek in en hoor hoe we je kunnen helpen!

Over Jouw Scriptiecoach

Jouw Scriptiecoach biedt studenten door heel Nederland en Vlaanderen ondersteuning en support bij het schrijven van het onderzoeksvoorstel, plan van aanpak en scriptie. Je kunt bij ons zowel online scriptiebegeleiding als scriptiebegeleiding op locatie kiezen.

We kunnen je helpen bij onderstaande hulpvragen:

  • Scriptiebegeleiding in de breedste zin van het woord. Of je nu gaat beginnen, vastgelopen bent en geen overzicht meer hebt. Samen met jou onderzoeken we hoe we je weer in beweging krijgen;
  • Als je gaat starten met je scriptie en wilt sparren over je onderzoeksrichting;
  • Als je onderzoeksvoorstel, plan van aanpak of scriptie is afgekeurd of als je gaat herkansen;
  • Als je een check wilt op taal, structuur en gebruikte bronnen;
  • Als je hulp wilt bij het uitvoeren of verwerken van de resultaten van je kwantitatieve onderzoek (SPSS en Stata);
  • Als je uitstelt, last hebt van faalangst of bij een diagnose als ADHD, ADD, dyslexie en/of autisme. Hiervoor hebben we gespecialiseerde scriptiebegeleiders in huis.

Onderaan deze pagina kun je direct contact opnemen voor een gratis en vrijblijvend adviesgesprek.