Goede voorbereiding bij je scriptie zorgt voor het halve werk

Yes, je mag afstuderen. Als je gaat starten met je scriptie zijn er een aantal stappen die je kunt volgen om de juiste start te maken. Een goede voorbereiding is altijd het halve werk. Hieronder de belangrijkste stappen die we vervolgens stap voor stap toelichten:

1. Maak een keuze voor je stageadres en opdrachtgever
2. Bepaal het onderwerp van je scriptie
3. Zorg voor een heldere probleemoriëntatie om tot een afgebakende probleem- en doelstelling te komen
4. Stel vervolgens je hoofd- en deelvragen op
5. Bedenk hoe je het onderzoek gaat vormgeven en welke methodieken je gaat gebruiken
6. Beschrijf vervolgens het proces hoe je je scriptie en onderzoek gaat aanvliegen in je onderzoeksvoorstel of plan van aanpak

Deze stappen behoren tot het vooronderzoek en helpen je om tot een afbakening te komen van je onderzoeksvraag, literatuur die je wilt gebruiken en het onderzoek dat je gaat uitvoeren. Zie deze stappen dan ook als het fundament van je scriptie.

Je bevindingen vanuit je vooronderzoek verwerk je in je onderzoeksplan, ook wel plan van aanpak of onderzoeksvoorstel genoemd. In je onderzoeksplan beschrijf je de probleemoriëntatie en onderzoeksopzet. Zodra je en ‘go’ krijgt op onderzoeksplan kun je starten met je onderzoek en je scriptie.

Stap 1: Maak een keuze voor je stageadres en opdrachtgever

Veel studenten schrijven hun scriptie in opdracht van een opdrachtgever bij een afstudeerstage, of een werkgever waar ze toch al werken. Je opleiding stelt vaak eisen waaraan de opdracht die je gaat uitvoeren moet voldoen. Hbo-studenten gaan in de regel stage lopen en gaan op zoek naar een bedrijf of organisatie waar ze stage kunnen lopen en hun scriptie kunnen schrijven. Terwijl studenten aan de universiteit vaak eerst moeten bepalen of ze hun scriptie voor een organisatie willen (en kunnen) schrijven, of alleen voor de universiteit.

Naast je opdrachtgever bij de organisatie waar je stage loopt heb je ook vaak een inhoudelijke scriptiebegeleider op school. Het is verstandig om met de opdrachtgever op je stageplek de opdracht te bespreken en dit vervolgens ook goed af te stemmen met je scriptiebegeleider op school. Beiden hebben vaak andere verwachtingen. Je opdrachtgever wil graag een concrete oplossing, terwijl je scriptiebegeleider op school vooral kijkt naar de eisen die de opleiding stelt. Dit kan vaak een spanningsveld opleveren omdat je beide belangen moet behartigen.

Stap 2: Bepaal het onderwerp van je scriptie

Nadat je een opdrachtgever en afstudeerstage hebt gevonden kun je het onderwerp van je scriptie concretiseren. Vaak heeft je opdrachtgever je namelijk al wel een richting gegeven. Dan ga je vooral kijken naar hoe je het onderwerp kunt laten aansluiten bij de eisen van je opleiding. Doe je jouw onderzoek voor je universiteit, dan sluit je vaak aan op bestaand onderzoek en is er ook al een richting bepaald. Vaak zijn er dan ook al data beschikbaar die je kunt gebruiken.

Soms kan het ook voorkomen dat je opdrachtgever nog niet heel erg concreet is. Bijvoorbeeld als je bent binnengehaald om een marketingplan te schrijven. Dat is een veel te breed kader. Als je daarom zelf moet gaan zoeken naar een geschikt onderwerp, is het belangrijk om te kijken naar de volgende punten:

• Welke eisen stelt je opleiding?
• Wat zijn je eigen interesses? Waar had je gedurende de opleiding affiniteit mee?
• Wat is de wetenschappelijke of praktische relevantie?
• Is er voldoende literatuur beschikbaar en is je onderwerp ook actueel?

Wij adviseren altijd om jezelf goed in te lezen in de verschillende potentiële onderwerpen voor je scriptie. Lees veel andere artikelen over je gekozen onderwerp. Als je een wo-scriptie gaat schrijven, probeer dan te achterhalen wat er op dit gebied al onderzocht is en waar de kansen liggen voor vervolgonderzoek.

Focus je hierbij nog niet te veel op de vraagstelling. Laat je gedachten de vrije loop. Zodat je een goed beeld krijgt van het mogelijk te bestuderen onderwerp. Bedenk ook dat het schrijven van een scriptie een intensief traject is en dat je het onderwerp ook leuk genoeg moet vinden om voorlopig je tanden in te willen zetten.

Vervolgens is het raadzaam om met je opdrachtgever in gesprek te gaan zodat je samen tot een concreet afstudeeronderwerp komt. Oriënterende vragen die je dan kunt stellen zijn onder andere:

• Zijn er bepaalde projecten die nog op de plank liggen en waarvoor ik onderzoek zou kunnen doen? Denk bijvoorbeeld aan een social media-plan.
• Speelt er een bepaald probleem in de organisatie waarvoor ik onderzoek zou kunnen doen om dit probleem inzichtelijker te maken? Bijvoorbeeld dat klanten hun contract beëindigen en de opdrachtgever niet weet waardoor dit komt. Of dat de conversie van de website achterblijft. Je kan ook op andere problemen inspelen met een onderzoek naar klanttevredenheid, of het in kaart brengen van de klantreis om daarna een advies te formuleren om de klantreis te optimaliseren.
• Zijn er plannen voor een productintroductie waarbij je kunt helpen? Denk bijvoorbeeld aan een productplan dat jij dan kunt opleveren voor je opleiding of opdrachtgever.

Ga dus in gesprek en kijk waar behoeftes liggen die jij kunt oplossen. Kijk ook of er toevallig al eerder studenten voor dit bedrijf hebben gewerkt, zodat je goed op de hoogte bent van wat er speelt binnen de organisatie. Zij hebben misschien ideeën die je ook weer op weg kunnen helpen.

Lees ook onze tips om tot een geschikt onderwerp te komen.

Stap 3: Zorg voor een heldere probleemoriëntatie om tot een afgebakende probleem- en doelstelling te komen

Als je een opdrachtgever hebt gevonden en een concrete richting voor je onderzoek en scriptie hebt bepaald, kun je aan de slag met de probleemoriëntatie. Een goede probleemanalyse leidt tot een goed afgebakende probleemstelling en doelstelling en helpt je op weg om de juiste onderzoeksvragen op te stellen. Je begint vaak met een organisatiebeschrijving waarbij je de probleemstelling en doelstelling beschrijft vanuit de context van de organisatie.

• Bij je probleemstelling geef je antwoord op de vraag: Wat is het probleem dat moeten worden opgelost?
• Bij de doelstelling geef je antwoord op wat je onderzoek voor inzicht moet opleveren en waarom het noodzakelijk is dit te onderzoeken.

Bij beide gaat het nooit om een commerciële vraag, bijvoorbeeld het schrijven van een marketingplan voor een nieuwe likeur die op de markt wordt gebracht. Het gaat om de vraag waarom dat likeurtje nu nog niet verkoopt en welk inzicht je moet geven. Zo geef je de organisatie handvatten om het likeurtje op de juiste manier te kunnen vermarkten. Om tot de juiste probleemanalyse te komen maak je vaak gebruik van interne informatie en desk research.

Vaak zien we dat de vraag te breed en onvoldoende afgebakend is. Je probleemanalyse is dan te oppervlakkig en je raakt de kern van het probleem niet. Vervolgens zijn je onderzoeksvragen ook te breed en te algemeen en dat betekent helaas dat je vaak later gaat verzanden in informatie. Zorg daarom dat je echt een concreet afgebakend onderwerp hebt, of kies ervoor om een uurtje te sparren met je scriptiebegeleider op school of met je studiegenoten.

Stap 4: Stel vervolgens je hoofd- en deelvragen op

Je hebt het onderwerp helder en dan kun je nu de juiste hoofdvraag en deelvragen formuleren. Om je hoofdvraag en deelvragen op te stellen kijk je ook alvast naar de literatuur en modellen die je wilt gebruiken. Veel informatie kan je vaak al vinden in wetenschappelijke databanken die je via je eigen opleiding kunt raadplegen, of door Google Scholar te gebruiken.

Je hoofdvraag heeft altijd relevantie met je scriptieonderwerp en is de centrale onderzoeksvraag in je onderzoek en scriptie. Je hoofdvraag moet altijd haalbaar zijn, relevant zijn voor de context vanuit je opdrachtgever en je studie, actueel en specifiek, want je wilt slechts één probleem gaan onderzoeken. Dit heeft direct alles te maken met de afbakening en ook het maken van de juiste keuzes.

Deelvragen geven antwoord op je hoofdvraag. Het is daarom wijs om een aantal behapbare deelvragen op te stellen die jou richting geven in je onderzoek. Kies er 3 of 5, is ons advies. Maak er in ieder geval geen uitputtende lijst van, omdat je dan ook weer gaat verzanden in alle deelvragen waar je antwoord op moet geven. Soms hoef je vanuit je opleiding geen deelvragen op te stellen en werk je met hypotheses. Een hypothese is een voorlopige stelling waarin je aangeeft wat je verwacht te vinden in je onderzoek. Deze hypothese ga je vervolgens toetsen met behulp van je wetenschappelijke onderzoek.

Vaak is een conceptueel model niet noodzakelijk, maar het helpt om de verwachte oorzaak-gevolgrelatie visueel weer te geven. Vaak helpt dit als je een complexe situatie en een complex onderwerp hebt gekozen met veel moderatoren. Wij schreven een apart artikel over hoe je een conceptueel model opstelt.

Let op: soms worden de verschillende begrippen als probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag door elkaar gebruikt, terwijl ze toch echt verschillen.

• Je probleemstelling beschrijft het probleem dat onderzocht wordt.
• De doelstelling geeft kort aan waar het onderzoek inzicht in gaat verkrijgen.
• De hoofdvraag (of centrale onderzoeksvraag) is de vraag met betrekking tot het probleem waarop je scriptie een antwoord geeft.

Lees ook ons artikel over het opstellen van hoofd- en deelvragen.

Stap 5: Bedenk hoe je het onderzoek gaat vormgeven en welke methodieken je gaat gebruiken

Als je een heldere probleemanalyse hebt met een concrete doelstelling, een afgebakende hoofdvraag en deelvragen kun je bepalen hoe je het onderzoek gaat vormgeven. Dit wordt vaak de onderzoeksopzet of onderzoeksmethode genoemd. In de onderzoeksopzet beschrijf je hoe je het onderzoek gaat vormgeven. Zo beschrijf je:

• Wie de onderzoekspopulatie is en hoe groot de totale groep in potentie is;
• Welke onderzoeksmethoden je kiest en waarom;
• Hoe groot de steekproef is die je aanhoudt en welke criteria je kiest voor de selectie van respondenten;
• Hoe je de data gaat verzamelen, verwerken en analyseren;
• En hoe je zorgt dat de resultaten valide en betrouwbaar zijn.

Je begint vaak met je theoretisch kader of literatuuronderzoek (literature review) om te bepalen wat je al weet van een bepaald onderwerp en wat nog onderzocht moet worden. In het literatuuronderzoek ga je vooral bekijken wat er in de literatuur al gezegd wordt over een specifiek onderwerp, je maakt gebruik van bestaande bruikbare kennis van anderen.

Het theoretisch kader vormt een selectie uit je literatuuronderzoek, je selecteert het materiaal en dat gebruik je om je onderzoek mee vorm te geven. Deze stap is daarom echt essentieel in je onderzoek. Vervolgens besluit je welke methodiek je kiest. Kies je voor kwalitatief onderzoek of kwantitatief onderzoek? Ook bepaal je in deze fase welke instrumenten je inzet. Kies je voor bijvoorbeeld een enquête of een semigestructureerd interview?

Lees ook ons artikel over het theoretisch kader en tips voor je bronnen en literatuuronderzoek.

Stap 6: Beschrijf vervolgens het proces hoe je je scriptie en onderzoek gaat aanvliegen in je onderzoeksvoorstel of plan van aanpak

Als je alle stappen hebt doorlopen kun je beginnen met het schrijven van je onderzoeksplan. Je plan kun je vervolgens toetsen met je opdrachtgever en je interne scriptiebegeleider van je opleiding. Zoals al eerder vermeld zien wij in de regel twee verschillende formats die gehanteerd worden:

• Een plan van aanpak (voor praktijkgericht onderzoek)
• Een onderzoeksvoorstel of research proposal (voor wetenschappelijk onderzoek)

In beide documenten beschrijf je in ieder geval de achtergrond van de organisatie, de context en de relevantie van je onderzoek, gevolgd door de probleemanalyse, doelstelling en onderzoeksvragen, en je onderzoeksmethoden en -ontwerp. Daarnaast voeg je een tijdsplanning en een literatuurlijst toe.

Tip: zorg ook dat je de bronnen die je gebruikt goed administreert en verwerkt volgens de geldende bronnennorm van je opleiding. Als je opleiding werkt met de APA-norm, check dan zeker onze tips over bronvermeldingen, de APA-normen en literatuurlijst.

Tip: Zet de structuur alvast neer van je document

Ook een belangrijke stap in de voorbereiding: welke structuur hanteer je voor je scriptie? Ons advies is om hiervoor in ieder geval de afstudeerhandleiding (of het beoordelingsformulier) te bestuderen en de kennisbank van je opleiding te doorzoeken op goedgekeurde scripties die je als voorbeeld kunt gebruiken. Gebruik deze informatie als inspiratie; kopieer niets, want dat is plagiaat en dat is niet toegestaan.

Lees ook onze tips om tot een goede indeling te komen.

En dan aan de slag!

Met het doorlopen van bovengenoemde zes stappen heb je alle ingrediënten in huis om tot een concreet en afgebakend onderwerp en het schrijven van je onderzoeksvoorstel of plan van aanpak te komen. Wil je meer tips? Lees dan zeker ook onze artikelen over het schrijven van een ontwerpgericht onderzoek, wat je allemaal in de inleiding moet zetten en welke onderzoeksmethoden je kunt toepassen.

Zoek je hulp bij het concretiseren van de onderzoeksvraag of überhaupt als je gaat starten en af en toe even met iemand wilt kunnen sparren? Vraag dan direct een gratis adviesgesprek aan.